Cái chết phẩm giá

Nhiều năm trước, Charlie, một bác sỹ chỉnh hình rất được mọi người kính trọng và yêu quý, cũng là cố vấn của tôi, phát hiện ra một khối u trong bụng. Người khám cho anh là một bác sỹ phẫu thuật giỏi nhất nước Mỹ, ông ấy thậm chí đã phát minh ra quy trình mới chữa trị căn bệnh ung thư với tỷ lệ sống sót sau 5 năm lên đến 5 – 15%. Dù vậy, Charlie không quan tâm nhiều đến điều đó. Anh ấy về nhà vào ngày hôm sau, đóng cửa tập luyện và không bao giờ đặt chân đến bệnh viện nữa. Anh dành nhiều thời gian hơn cho gia đình và luôn để bản thân cảm thấy tốt nhất có thể. Vài tháng sau, anh qua đời tại nhà. Anh không sử dụng hóa trị, xạ trị hay phẫu thuật. Dịch vụ chăm sóc sức khỏe đã không phải tiêu tốn quá nhiều tiền cho căn bệnh của anh.

Đây có lẽ không phải là một chủ đề được thảo luận thường xuyên, nhưng có một sự thật rằng ngay cả là bác sỹ họ cuối cùng rồi cũng phải ra đi. Không giống như phần đông nhiều người còn lại, trong quãng thời gian chống chọi với bệnh tật, họ khá thanh thản khi đối diện với cái chết. Họ biết chính xác những gì sẽ xảy ra, họ hiểu rõ những lựa chọn và thường ra đi một cách nhẹ nhàng.

Tất nhiên, không phải các bác sỹ muốn chết, họ muốn sống. Nhưng kiến thức của họ về y học hiện đại đủ để họ hiểu biết giới hạn của nó. Họ nắm đủ thông tin về cái chết, điều mà nhiều người sợ nhất: Chính là chết trong đau đớn và chết một mình. Họ chia sẻ sự thật này với gia đình. Họ muốn chắc chắn rằng nếu thời điểm đó thật sự đến, sẽ không có một phương pháp nào tác động lên thân thể họ, vào những giờ phút cuối cùng trên Trái đất, sẽ không có một ai động đến chiếc xương sườn của họ bằng phương pháp nỗ lực hồi sức tim phổi CPR.  

Hầu như, tất cả các chuyên gia y tế đều hiểu rất rõ điều mà chúng ta thường gọi là “Chăm sóc vô ích” đối với con người. Đó là khi các bác sỹ sử dụng những biện pháp tiên tiến để cứu vớt một người bệnh nặng lúc cuối đời. Bệnh nhân sẽ được cắt mở, đục lỗ bằng ống, mắc vào máy và xung kích bằng thuốc. Tất cả những điều này xảy ra tại Khoa Chăm sóc chuyên sâu với chi phí lên đến hàng chục ngàn đô-la mỗi ngày. Những gì nó bán đi là sự khốn khổ mà chúng ta chỉ tìm thấy trong những trận khủng bố. Tôi không thể đếm được số lần đồng nghiệp nói với tôi những câu tương tự như: “Hãy hứa với tôi, nếu anh thấy tôi thế này, xin hãy giết tôi”. Nhiều nhân viên y tế đeo thẻ “không mã số” để nhắc nhở các bác sỹ không được thực hiện CPR trên họ. Tôi đã xem đó như một hình xăm.

Nhiều bác sỹ đã được đào tạo để trở nên lạnh lùng hơn khi tiếp nhận các thông tin nhưng không tiết lộ bất kỳ cảm xúc nào của họ. Nhưng làm sao họ có thể làm điều đó với những thành viên trong gia đình của mình, tôi cho rằng, đó là lý do vì sao các bác sỹ có tỷ lệ lạm dụng rượu và trầm cảm cao. Và đó cũng là một trong những lý do khiến tôi ngừng tham gia chăm sóc tại bệnh viện trong 10 năm qua.

Làm thế nào điều đó trở thành như vậy khi bác sỹ quản lý rất nhiều sự quan tâm mà họ muốn. Đơn giản hãy nghĩ đến kịch bản bệnh nhân, bác sỹ và hệ thống. Để xem bệnh nhân đóng vai trò như nào, hãy tưởng tượng kịch bản ai đó đã mất ý thức và được đưa vào phòng cấp cứu. Như thường lệ, không ai có kế hoạch cho tình huống này và các thành viên trong gia đình đều cảm thấy bị sốc và sợ hãi khi bị cuốn vào một mê cung của những lựa chọn. Khi các bác sỹ hỏi liệu họ có muốn những thứ thuộc về mình không, thì họ trả lời là có. Và rồi cơn ác mộng bắt đầu. Đôi khi, gia đình thật sự có nghĩa là làm tất cả mọi thứ, nhưng thường chúng chỉ có nghĩa là làm tất cả mọi thứ hợp lý. Vấn đề là họ có thể không biết điều gì hợp lý, trong bối rối và buồn bã, họ sẽ hỏi điều đó hay nghe những gì một bác sỹ có thể khuyên họ. Về phần mình, các bác sỹ cần làm “tất cả mọi thứ” cho dù điều đó có hợp lý hay không.

Kịch bản trên trở nên phổ biến. Nhiều người nghĩ CPR như một phương pháp cứu cánh đáng tin cậy, nhưng trên thực tế, kết quả thường không tốt. Hàng trăm bệnh nhân được đưa đến phòng tôi sau khi điều trị CPR. Nếu một bệnh nhân mắc bệnh nặng, tuổi già hay bệnh nan y, tỷ lệ kết quả tốt từ CPR là vô cùng nhỏ, trong khi tỷ lệ đau khổ là vô cùng lớn. Kiến thức kém và kỳ vọng sai lầm dẫn đến nhiều quyết định tồi tệ.

Nhưng tất nhiên, nó không chỉ là bệnh nhân khiến những điều này xảy ra. Các bác sỹ cũng đóng một vai trò cho phép. Vấn đề là ngay cả bác sỹ ghét phương pháp “quản lý chăm sóc vô ích” cũng phải tìm cách giải quyết mong muốn của bệnh nhân và gia đình. Hãy tưởng tượng một phòng cấp cứu với những người đau buồn, có thể là cuồng loạn, các thành viên gia đình, họ không biết bác sỹ. Thiết lập niềm tin và sự tự tin trong những hoàn cảnh như vậy là một điều hết sức tế nhị. Mọi người sẵn sàng nghĩ rằng bác sỹ đang cố gắng “làm tất cả”, bằng cách tiết kiệm thời gian, tiền bạc hoặc nỗ lực và có thể là khuyên bảo không nên điều trị thêm.

Một vài bác sỹ có khả năng giao tiếp cứng rắn và kiên quyết hơn, nhưng những áp lực mà họ phải đối mặt là tương tự như nhau. Khi tôi phải đối mặt với tình huống liên quan đến lựa chọn cuối đời, tôi đã áp dụng cách tiếp cận chỉ đưa ra những lựa chọn mà tôi nghĩ là hợp lý (như tôi sẽ làm trong mọi tình huống) càng sớm càng tốt. Khi bệnh nhân và gia đình đưa ra những lựa chọn không hợp lý, tôi sẽ thảo luận về vấn đề này bằng những thuật ngữ dân dã miêu tả nhược điểm rõ ràng. Nếu bệnh nhân hoặc gia đình vẫn khăng khăng điều trị mà tôi cho là vô nghĩa hoặc có hại, tôi sẽ đề nghị chuyển bệnh nhân cho bác sỹ hoặc bệnh viện khác.

Tôi có nên mạnh mẽ hơn không? Tôi biết rằng một vài lần vẫn còn ám ảnh tôi. Một trong những bệnh nhân mà tôi quý mến là luật sư của một gia đình chính trị nổi tiếng. Cô bị tiểu đường nặng và một lần cô bị đau ở chân. Biết được mối nguy hiểm của bệnh viện, tôi đã làm tất cả những gì có thể để ngăn cô ấy không phải phẫu thuật. Tuy nhiên, cô ấy đã tìm đến những chuyên gia bên ngoài mà tôi không có mối liên hệ nào với họ.

Vì không biết nhiều về cô ấy, các chuyên gia đã quyết định thực hiện phẫu thuật chân cho cô ấy, kết quả là vết thương ở chân của cô không được chữa lành. Bàn chân cô bị hoại tử, họ tiếp tục phải cắt cả 2 chân của cô, chỉ 2 tuần sau, tại một trung tâm y tế nổi tiếng, cô ấy ra đi.

Rất dễ để tìm thấy nhiều bác sỹ và bệnh nhân trong những trường hợp như vậy nhưng theo nhiều tình huống khác nhau. Tất cả chỉ đơn giản là nạn nhân của một hệ thống lớn đang cố gắng khuyến khích điều trị quá mức. Trong một vài trường hợp không may, các bác sỹ sử dụng mô hình tính phí dịch vụ để làm mọi thứ họ có thể bất kể vô nghĩa, chỉ nhằm mục đích kiếm tiền.

Ngay cả khi các chế phẩm phù hợp được sản xuất, hệ thống này vẫn có thể nuốt chửng mọi người. Một trong những bệnh nhân của tôi là một người đàn ông tên Jack, 78 tuổi, bị bệnh trong nhiều năm và từng trải qua 15 ca phẫu thuật lớn. Ông ấy giải thích với tôi rằng, trong mọi trường hợp ông ấy không bao giờ muốn bị đặt vào máy hỗ trợ sự sống thêm một lần nào nữa. Tuy nhiên, vào một ngày thứ 7, ông Jack bị đột quỵ và phải nhập viện cấp cứu trong tình trạng bất tỉnh, không có vợ ở bên. Các bác sỹ cố gắng hồi sức cho ông và để ông đưa ông vào phòng chăm sóc tích cực ICU. Đây là cơn ác mộng tồi tệ nhất của Jack. Khi tôi đến bệnh viện và tiếp quản chăm sóc Jack, tôi đã nói chuyện với vợ của ông ấy và nhân viên bệnh viện về cuốn sổ ghi chép những sở thích của ông ấy của tôi. Sau đó, tôi tắt máy hỗ trợ sự sống, ngồi bên ông. 2 giờ sau, ông ấy ra đi.

Thậm chí với tất cả những mong muốn của mình được ghi lại, Jack đã không thể chết như ông từng hy vọng. Hệ thống đã can thiệp vào. Một trong những y tá đã báo cáo việc tôi ngắt máy hỗ trợ sự sống của Jack như một vụ giết người. Tất nhiên, không có chuyện gì xảy ra sau vụ tố cáo đó. Mong muốn của Jack đã được đánh vần rõ ràng và ông đã để lại giấy tờ chứng minh điều đó. Nhưng viễn cảnh một cuộc điều tra của cảnh sát là đáng sợ đối với bất kỳ bác sỹ nào. Tôi có thể dễ dàng để Jack sống cùng với chiếc máy hỗ trợ sự sống và bỏ qua những ước nguyện cuối đời của ông ấy. Và kết quả của nó có thể là một hóa đơn trị giá 500.000 đô-la từ Medicare chi trả cho nỗi đau khổ của Jack trong vài tuần.

Nhiều bác sỹ không tự điều trị quá mức. Họ thấy hậu quả việc này liên tục. Hầu như ai cũng có thể tìm đến cách chết nhẹ nhàng tại nhà và nỗi đau có thể được kiểm soát tốt hơn bất kỳ đâu. Chăm sóc, tập trung vào việc cung cấp cho những bệnh nhân mắc bệnh nan y sự thoái mái và nhân phẩm thay vì chữa bệnh vô ích, cung cấp cho hầu hết mọi người những ngày cuối cùng tốt hơn nhiều. Thật đáng ngạc nhiên, nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người được chăm sóc tại nhà thường sống lâu hơn những người mắc bệnh tương tự đang tìm kiếm phương pháp điều trị tích cực. Gần đây tôi rất vui khi nghe trên đài phát thanh rằng phóng viên nổi tiếng Tom Wicker đã chết một cách bình yên tại nhà, xung quanh anh là người thân và gia đình. Và những câu chuyện như vậy, càng ngày càng trở nên phổ biến.

Cách đây vài năm, Torch, anh trai họ của tôi bị một cơn động kinh, đó là kết quả của bệnh ung thư phổi khi ăn lên não. Tôi sắp xếp cho anh ấy gặp nhiều chuyên gia khác nhau và chúng tôi được thông báo rằng bằng việc điều trị tích cực bao gồm 3 đến 5 lần đến bệnh viện để điều trị hóa trị, anh ấy có thể sống được 4 tháng. Cuối cùng, Torch quyết định từ chối tất cả các phương thức và chỉ đơn giản là uống thuốc điều trị sưng não. Sau đó, anh ấy chuyển đến ở cùng tôi.

Chúng tôi đã dành 8 tháng tiếp theo để làm một loạt những thứ mà anh ấy thích, vui chơi cùng nhau như chúng tôi đã có trong nhiều thập kỷ. Chúng tôi đã đến Disneyland, đó là lần đầu tiên anh ấy nhìn thấy nó. Chúng tôi đi chơi ở nhiều nơi. Torch là một người yêu thể thao và anh ấy rất vui khi xem thể thao và ăn đồ tôi nấu.

Anh thậm chí còn tăng một chút cân nặng, ăn những món ăn yêu thích ngon hơn ăn đồ ăn ở bệnh viện. Anh không có nỗi đau nghiêm trọng, tâm trạng của anh rất vui vẻ. Một ngày nọ, anh thức dậy sau đó trải qua 3 ngày tiếp theo trong một giấc ngủ như hôn mê và sau đó từ từ ra đi. Chi phí chăm sóc y tế của anh trong 8 tháng cho một loại thuốc anh sử dụng là khoảng 20 đô-la.

Torch không phải là một bác sỹ, nhưng anh biết anh muốn một cuộc sống ý nghĩa có chất lượng mà không chỉ là số lượng. Hầu hết chúng ta, nếu sở hữu một nghệ thuật chăm sóc cuối đời, thì đó là cái chết với phẩm giá. Chúng rất dễ thực hiện, vì chúng dành cho hầu hết các bác sỹ. Sẽ không có anh hùng và tôi có lẽ cũng sẽ ra đi vào một buổi tối tốt lành nào đó, giống như cố vấn của tôi Charlie, giống như anh họ của tôi Torch và giống như nhiều đồng nghiệp của tôi.

Bác sỹ y khoa Ken Murray.